|
Vrij
Nederland, 1 juli 2000, nr.26 , p.62-63 door
Harm Ede Botje
'In
Nederland,' zegt Joost Bloemsma, directeur
Nieuwe Media van Meulenhoff en Co, 'zullen
binnen een jaar tienduizenden mensen ebooks
lezen. Portugal, Engeland, Duitsland en
natuurlijk de Verenigde Staten zijn ons voor
gegaan. Nu zijn wij aan de beurt.' Meulenhoff
en co is de grootste uitgeverscombinatie van
Nederland, waartoe naast uitgeverij Meulenhoff
onder andere Het Spectrum, Bert
Bakker/Prometheus en Bruna vallen. Het bedrijf
wil voor het einde van de zomer vijftig ebooks
op de markt brengen, ook literaire
bestsellers. Pionier Bloemsma: 'Titels kan ik
nog niet noemen, daar zijn we nog mee bezig,'
Hoe
leest een ebook? Ik neem de proef op de som en
ga een avond vroeg naar bed. Aan de ene kant
ligt een Engelstalige pocket-editie van Alice
in Wonderland, aan de andere kant het ebook.
Welke versie leest prettiger?
Het
ebook, dat onder de naam Rocketbook op de
markt wordt gebracht door het bedrijf
Nuvomedia, zit verpakt in een soort leren
damestasje. Het is een grijs apparaatje met
een zwart-wit scherm van negen bij twaalf
centimeter. Aan de randen zitten (maar) vier
bedieningsknoppen, dat is dus niet zo
moeilijk. Met één ervan kun je kijken op de
'elektronische boekenplank', het lijstje met
titels. In dit ebook bevat dat behalve Alice
in Wonderland ook Max Havelaar en De kleine
Johannes en een elektronische uitgave van het
mannenblad Esquire. De hoeveelheid informatie
die past in het kleine, handzame ebook is
verbazingwekkend. Op de elektronische
boekenplank is plaats voor twintigduizend
pagina's tekst. Makkelijk voor op het strand
of in de trein.
Liggend
op je zij, met het ebook tegen een kussen is
het eigenlijk wel gezellig. Het scherm geeft
licht, je kunt dus in het donker lezen. Het
ebook heeft ook een databank voor geluiden.
'Free at last, free at last, thank God we're
free at last,' roept Martin Luther King. Het
klinkt blikkerig en is nauwelijks te verstaan,
maar bijzonder is het wel. Nu nog heeft het
één (Martin Luther King) niets met het ander
(Alice in Wonderland) te maken. Maar in de
toekomst kunnen boeken verschijnen waarin
geluidsfragmenten verwerkt zijn. Of
dichtbundels waarbij de dichter zelf zijn werk
voordraagt.
Het
Rocketbook is de eerste in zijn soort. Het is
alleen geschikt om boeken op te lezen. Het
heeft geen agendafunctie, je kunt er geen
teksten op schrijven, er zit geen aansluiting
op voor internet of een mobiele telefoon. En
dat is in deze tijd, waarin de kracht van
nieuwe elektronica juist ligt in de combinatie
van functies, jammer. Een ander nadeel is dat
het apparaat op den duur zwaar in de hand
ligt. Lezen in bed met het ebook boven je
hoofd wordt, net als bij dikke boeken,
vermoeiend. En dan het grootste bezwaar. Het
ebook leest niet lekker. De letters op het
scherm zijn rafelig, meer nog dan bij pc's.
Het papieren boek wint hier met straatlengten.
Na drie kwartier schakel ik over naar de
pocketversie van Alice in Wonderland.
In
Nederland is het ebook een nog vrijwel
onbekend fenomeen. Het apparaat
is
alleen via internet te bestellen bij het
bedrijf Nuvomedia in de Verenigde Staten. De
associatie van Amerikaanse uitgevers voorspelt
dat binnen vijf jaar achtentwintig miljoen
Amerikanen elektronische boeken zullen lezen.
Dat er grote dingen staan te gebeuren blijkt
uit het monsterverbond dat Barnes and Noble -
de grootste Amerikaanse boekhandelketen - is
aangegaan met Microsoft. Het softwarebedrijf
van Bill Gates ziet grote mogelijkheden in
ebooks. De plannen van de twee bedrijven zijn
ambitieus. Op het internet opent Barnes and
Noble een nieuwe ebook-winkel waar tweeduizend
titels aangeboden zullen worden voor
Microsoft's Reader, het ebook dat wordt
uitgerust met nieuwe software van Microsoft.
Barnes and Noble zal de ebooks 'agressief gaan
promoten' in meer dan duizend boekhandels.
Dertig uitgevers, waaronder Penguin, Times en
Cambridge University, hebben toegezegd dat ze
titels beschikbaar zullen stellen voor
Microsoft Reader. 'Over twintig jaar zal
negentig procent van wat we lezen in
elektronische vorm zijn,' zei Dick Brass,
vicepresident van Barnes and Noble, bij de
bekendmaking van de samenwerking tegen in de
Washington Post. In datzelfde artikel zegt Ted
Nardin van uitgeverij McGraw Hill: 'Papier,
drukinkt en kaften zullen verdwijnen. De
fysieke distributie van boeken zal ophouden te
bestaan.'
Maar
dat zijn de Verenigde staten. Hoe zal
Nederland de verspreiding van de ebooks
aanpakken? Uitgeverij Meulenhoff is al een
samenwerkingsverband aangegaan met Nuvomedia.
Zodra de nieuwe versie van het Rocketbook in
de handel is zullen de apparaten worden
verkocht op internetsites en waarschijnlijk
ook in de Nederlandse boekhandel. Het apparaat
kost nu vierhonderd gulden, maar die prijs zal
de komende tijd wel omlaag gaan.
Hier
wordt het recept beproefd dat ook bij de
mobiele telefoon is toegepast: zorg dat je
veel apparaten goedkoop verspreidt, dan gaan
mensen het vanzelf gebruiken. En dan pas ga je
geld verdienen. Want de prijs voor de content,
de inhoud, zal niet veel lager zijn dan die
van een papieren boek. In de Verenigde staten
is een elektronisch boek tien gulden
goedkoper, maar in Nederland zal het niet meer
dan een gulden of vijf zijn, verwacht Joost
Bloemsma van Meulenhoff. 'Het papier en de
kaft maken slechts een fractie uit van de
totale kostprijs van een boek,' verdedigt hij
zich. 'De kosten voor de auteur, de opmaak en
de distributie blijven hetzelfde. En nu moeten
we Rocketbook gaan betalen voor de beveiliging
van het systeem.'
Bij
de introductie werd cd-roms een gouden
toekomst voorspeld. Ze zouden het boek
verdringen. Maar uiteindelijk is het boek op
schijfje vooral een succes bij
encyclopedieën, studieboeken en spelletjes.
Misschien zal het ebook ook alleen bij een
bepaalde categorie boeken echt aanslaan,
peinst Bloemsma. 'Ik denk vooral aan
naslagwerken, schoolboeken en reisgidsen.'
Zal
het ebook ook een succes zal zijn als
vervanging van een roman of dichtbundel? 'Ik
kan me niet voorstellen dat lezers het leuk
vinden om de nieuwste Adriaan van Dis op een
ebook te lezen,' zegt Arie Doeser, directeur
van de Nederlandse Boekverkopersbond.
'Natuurlijk, ik ben een romanticus. En als
boekverkoper heb ik ook een belang. Maar ik
geloof er gewoon niet in.' Ook Robert
Ammerlaan, directeur van uitgeverij De Bezige
Bij, is niet enthousiast. 'Je kunt je de luxe
niet permitteren om de ogen te sluiten voor
nieuwe ontwikkelingen,' zegt hij. 'Er zitten
voordelen aan het elektronische boek. Je kunt
de lettergrootte veranderen, je kunt snel een
pagina zoeken. Toch denk ik dat veel lezers
het traditionele boek zullen preferen.'
'Je
wilt iets echt in handen hebben,' zegt Theo
van Meijel, directeur van boekhandel
Scheltema, Holkema, Vermeulen in Amsterdam.
'Bovendien heeft het boek een emotionele
waarde heeft. Als je de kaft ziet, herinner je
je weer wat voor boek het was, en onder welke
omstandigheden je het hebt gelezen. En een
boek heeft status. Mensen vinden het prettig
om een kast vol boeken te hebben.'
Romantici
die zweren bij de geur van een boek en het
knisperen van de pagina's? Ebook-promotor
Bloemsma vindt ze achterhaald. 'Het gaat toch
om de inhoud? Onlangs heb ik tijdens mijn
vakantie in Indonesië aan de rand van het
zwembad de nieuwe Grisham en de nieuwe Stephen
King zitten lezen. En die boeken waren net zo
spannend als op papier.'
Arjen
den Boer is de beheerder van de eerste
Nederlandse ebook-website (www.ebook.nl). Hij
hoopt net als Bloemsma op een snelle
ontwikkeling van de ebookhandel in Nederland.
'Nu is alles wat ik doe liefdewerk, oud
papier. Maar ik ben er vroeg bij. Als je kijkt
naar het internetgebruik in Nederland, kan het
niet anders of het ebook wordt een succes. Het
nieuwe boek van Renate Dorrestein Het geheim
van de schrijver kon via internet worden
bekeken. Vijfendertigduizend mensen deden dat.
Wie weet, ga ik er op een dag veel geld mee
verdienen.' De voormalige student Nederlands
(hij specialiseerde zich in de richting
computer en letteren) bracht eerder cd roms op
de markt met klassieke titels uit de
Nederlandse literatuur, of schilderijen van
Rembrandt. Maar de cd-roms noemt hij
achterhaald. 'Ik maak nu websites en heb me
helemaal op de ebooks gestort,' zegt Den Boer.
Op zijn site staan werken als Max Havelaar van
Multatuli, Kwatrijnen van Jacob Israel De Haan
en De Kleine Johannes van Frederik van Eeden.
'Deze boeken zijn vrij van rechten, dus kan ik
ze zonder problemen op het net zetten,' zegt
Den Boer.
Op
zijn site wil hij een hoekje inbouwen voor
schrijvers die er niet in slagen een uitgever
te vinden: 'Ik weet dat in de Verenigde Staten
al internetauteurs zijn ontdekt.' Voorlopig is
het ebook de pioniersfase nog niet ontgroeid,
vindt Den Boer. Hij deelt de mening dat het
Rocketbook 'een primitief beeldscherm' heeft.
Maar de ontwikkelingen gaan snel. 'Ken je dit
apparaat al?,' vraagt hij, en tovert een
kleine computer op tafel. Het is het nieuwste
van het nieuwste: de Pocket pc met het
langverwachte Microsoft Reader. 'Dit apparaat
is alles in één,' zegt Den Boer opgetogen.
'Agenda, een memorecorder, je kunt emails
ontvangen, luisteren naar muziek en boeken
lezen.' Dé vooruitgang van Microsoft Reader
is de verbeterde letterscherpte. Door de
combinatie van functies en de scherpere letter
verbleekt het Rocketbook in een klap tot een
product uit het stenen tijdperk.
Maar
al is de Pocket pc een juweeltje, hij is niet
geschikt voor het lezen van een roman of zelfs
een kort verhaal. Het beeldschermpje is zo
klein dat er niet meer dan vijfenvijftig
woorden op passen. Om Alice in Wonderland te
lezen met 'de pagina' zo vaak worden
'omgeslagen' met een wieltje dat je duim er
blauw van ziet.
Uitgeefster
Mizzi van der Pluijm van uitgeverij Contact is
net terug van een week New York. Zij staat
open voor nieuwe ontwikkelingen. Ze was
verantwoordelijk voor het op internet zetten
van de nieuwe Renate Dorrestein. Zij is nu
minder zeker van dat het ebook snel furore zal
maken. 'Tot nu toe zijn niet meer dan
tienduizend ebooks verkocht in de Verenigde
Staten. Dat is niet veel. Hier lees je
allerlei berichten over de grote plannen van
Barnes and Noble. en Microsoft. Maar als je in
hun winkels naar ebooks vraagt, kunnen ze je
niet helpen. Het bezoek heeft voor mij het
omgekeerde effect gehad. Het nog jaren duren
voordat ebooks gemeengoed zijn, als je het mij
vraagt.'
©
Vrij Nederland - Harm Botje
|
